Jajko nie do końca symbolem Wielkanocy...

Od pokoleń kojarzymy jajko z Wielkanocą. Jest symbolem wiosennych świąt. Wiążemy je z życiem, nowym początkiem, nadzieją na przyszłość. To dlatego dzielimy się nim podczas wielkanocnego śniadania. Do dziś w większości domów wszystko, co zostanie poświęcone w wielkanocnym koszyczku, musi zostać zjedzone, nie może być wyrzucone. Jajko po powrocie z kościoła nabiera niemal magicznych mocy. 

Nie zawsze jednak w chrześcijaństwie jajko było otaczane taką troską i doceniane jako symbol. Przez około 200 lat od wprowadzenia chrześcijaństwa jedzenie jaj w czasie świąt było wręcz zakazane! A wszystko po to, by odciąć się od pogańskich rytuaów, z którymi było silnie kojarzone. 

Jajko chroniło przed złymi mocami i zapewniało powodzenie

Jajko było apotropejonem, środkiem służącym do ochrony przed złymi mocami. Umieszczano je w specjalnych pojemnikach i przechowywano lub noszono ze sobą, by zapewnić powodzenie i szczęście.

Jajko jako symbol potencji

W wielu kulturach, w tym egipskiej czy greckiej, jajko było potężnym symbolem życia, potencji. Staroegipski bóg Ptah, a także bogini Afrodyta, nie raz byli przedstawiani w towarzystwie jajek. Ba, nie tylko jajko towarzyszyło bóstwom. W otoczeniu Ostary, starogermańskiej bogini płodności, pojawiały się kury, kurczęta, zające oraz bociany.

Jajko silnie związane z kultem solarnym

Zarówno słońce jak i jajko symbolizowały odradzające się życie. Nic więc dziwnego, że jajko silnie wiązano z kultem solarnym. Był on w Polsce prasłowiańskiej bardzo rozpowszechniony. Tuż po chrzcie Polski, Kościół nieprzychylnym okiem patrzył na wszelkie obrzędy, które nadawały jajku szczególną moc. Po 200 latach zakazu spożywania jajek w okresie świąt, w końcu wprowadzono je do menu, nakazawszy jednak obligatoryjnie je święcić.

Inkulturacja, czyli jajko widziane na nowo

Po niezbyt skutecznym okresie zakazów, inkulturacja, czyli wchłanianie dawnych zwyczajów z jednoczesnym nadawaniem im nowych znaczeń, okazała się procesem łatwiejszym i zdecydowanie bardziej efektywnym. 

I tak, przede wszystkim jajko nakazano święcić na czerwono, żeby skojarzyć je nie tylko z esencją życia, ale i ze śmiercią Chrystusa (przedstawianego zresztą często jako zwycięzcę śmierci, z czerwoną chorągwią i w purpurowym płaszczu).

Jajko jako symbol życia współcześnie

Dziś mało kto pamięta o symbolice jajka. Coraz częściej traktujemy je w sposób estetyczny i praktyczny (jako ozdobę wielkanocnego stołu oraz główny składnik świątecznego menu). I choć niekoniecznie powinniśmy jak starsze pokolenia traktować je jako magiczny pojemnik życia, wypada znać rys kulturowy tego arcyważnego w tradycji symbolu.